Có không nhiều hãng sản xuất loa tĩnh điện trên thế giới. Martin Logan là một trong số ít hãng thành công với trường phái loa này. Với 30 năm kinh nghiệm chuyên làm loa tĩnh điện, ngày nay Matin Logan cũng có những sản phẩm góp mặt với làng hiend âm thanh. Đôi loa CLX Art là một trong những kiệt tác mà bất kỳ audiophile nào cũng ngưỡng mộ nếu được thưởng lãm. Nghe Nhìn xin giới thiệu đến bạn đọc đôi loa đầu bảng thuộc dòng Reserve ESL
Một chút về nguyên lý hoạt động loa tĩnh điện
Dòng loa tĩnh điện có một nguyên lý xây dựng khác với loa truyền thống đó là tạo âm thanh bằng cách làm rung một tấm màng lớn và mỏng được treo giữa hai tấm tĩnh điện cố định. Theo lý thuyết, loa tĩnh điện có 3 thành phần cơ bản là khung tĩnh điện ( stator), màng loa (Diaphragm) và các thanh giữ (Spar). Cấu tạo loa như một miếng bánh sandwich, theo đó màng loa nằm giữa của hai tấm tạo tĩnh điện. Màng loa của Martin Logan làm từ một tấm phim cực mỏng, bên ngoài phủ lớp dẫn điện bằng chất plasma dẫn điện và được định vị giữa hai tấm lưới tĩnh điện. Khi loa hoạt động (loa được cấp điện) màng loa sẽ được nạp điện áp dương cực cao, tạo ra một trường tĩnh điện rất mạnh xung quanh nó. Trong khi đó hai tấm lưới tĩnh điện được nối vào ampli thông qua một biến áp. Nó có tính năng chuyển đổi tín hiệu từ ampli thành tín hiệu có điện thế cao đối cực nhau. Như vậy, tùy theo tín hiệu từ ampli, khi một tấm tĩnh điện bên nào tăng điện tích dương, trong cùng thời gian đó, tấm còn lại bên kia sẽ tăng điện tích âm với cùng lượng điện thế. Màng loa vì nhiễm điện tích dương nên sẽ bị hút về phía trường tĩnh điện mang điện tích âm và ngược lại. Ví dụ khi tấm tĩnh điện mặt trước nạp điện thế âm và tấm phía sau nạp điện thế dương, màng loa sẽ bị kéo từ mặt trước và bị đẩy từ mặt sau nên màng loa chuyển động về phía trước. Điện nạp càng cao lên tấm tĩnh điện màng loa chuyển động cành nhanh và mạnh làm chuyển động không khí tạo ra âm thanh.
Kỹ thuật trong loa CLX Art
Loa có kích thước to cao và như vậy cần có một căn phòng đủ rộng để đôi loa có thể trình diễn tốt hơn. Chiều cao loa là 178 cm và chiều ngang là 65mm. Trọng lượng mỗi loa là 50kg, độ nhạy của loa là 90dB, trở kháng 6 Ohm và công suất đánh đề nghị từ 20W đến 450W, tùy vào cách nghe mỗi người.
Về cơ bản, CLX Art vẫn có đủ ba thành phần là màng loa, tấm tĩnh điện và thanh giữ. Tuy nhiên với đẳng cấp của một đôi loa mang tính tham chiếu này, những gì mà CLX Art sở hữu luôn đặc biệt về chất liệu cũng như nhiều chi tiết kỹ thuật khác.
Trước đến phải kể đến cấu trúc loa. CLX Art có chung mành loa mid/treble và dải trầm của âm bass cũng được tái tạo bằng kỹ thuật loa tĩnh điện. Đây là điều đáng ghi nhận vì hầu hết các model còn lại, dải tần số thấp luôn được đặc cách bởi loa sub với công nghệ loa điện động. Trong “tư thế” của một đôi loa đỉnh, Martin Logan có vẻ như cố gắng thể hiện bằng được tính thuần tĩnh điện trong đôi loa này. Kỹ thuật để làm màng loa bass tĩnh điện có tên là DualForce™ Double Diaphragm, theo đó nó có chiều dài 140cm, gồm hai màng loa và ba tấm tĩnh điện, nhằm tăng lực đánh, di chuyển một lượng lớn không khí, tái tạo tiếng bass trầm.
Toàn bộ hệ thống khung, màng, tấm tĩnh điện đều do Martin Logan nghiên cứu chế tạo và có tên là CLS™XStat™ Transducer. Cấu tạo của tấm tạo tĩnh điện được làm theo công nghệ mới nhất, bằng hợp chất cứng và nhẹ, bên ngoài tráng lớp sơn chống bụi và có thể lau chùi dễ dàng. Điều này chống rò rỉ điện qua lại giữa các tấm tĩnh điện và màng film. Tấm tạo tĩnh điện này được đụt lỗ với số lượng nhiều hơn mức bình thường nhưng vẫn giữ được độ vững chắc, giữ khoảng cách tuyệt đối với màng film và cho phép âm thanh xuyên qua. Kỹ thuật CLS (Curvilinear Line Source) áp dụng vào panel tĩnh điện cho phép cấu trúc của tấm tĩnh điện có hình trụ. Cách uốn cong tấm tĩnh điện theo chiều ngang giải quyết các vấn đề góc phát âm tần số cao tốt hơn từ bề mặt rộng mà không làm mất đi tính trung thực và chất lượng âm thanh.
Màng loa của CLX Art thuộc thế hệ thứ 2 của công nghệ tiên tiến do Martin Logan tự sáng chế. Nó được cấu tạo bởi chất PET (polyethylene terathylate) mỏng, siêu nhẹ được dập khuôn chính xác, bên ngoài phủ chất plasma dẫn điện. Hợp chất PET tồn tại vô định hình nên có thể nhìn trong suốt xuyên thấu. Nó cũng có khả năng bám dính, không thấm nước và chống mài mòn cao cũng như có đặc tính trở kháng tốt hơn. Với biên độ dao động cực nhỏ, màng loa này có độ bền cao và có thể nói không lo ngại về chuyện phải căng màng lại sau một thời gian dùng.
Kỹ thuật Vacuum Bonding đề cập đến công nghệ gắn kết toàn bộ khung, màn và thanh giữ đặt trong khoảng cách chính xác, đảm bảo sự đều nhau của lực căng màng loa và độ sai số giữa các thành phần thấp nhất, giúp hệ thống chuyển đổi âm thanh trung thực.
Cấu trúc bộ lọc Vojtko™
Trong loa tĩnh điện CLX Art có bộ lọc Voijko được chính giáo sư Voijko sáng chế. Nó bao gồm nguồn điện đã được ổn áp, một biến áp âm thanh kép hình xuyến cho tần số trung/cao và biến áp vuông điện thế cao cho tần số thấp. Tất cả được làm từ đồng nguyên chất. Các linh kiện như trở tụ dùng trong bộ lọc là loại tốt nhất, bảo đảm cung việc phân bổ nguồn điện ổn định cho các thành phần trong loa
Phối ghép và nghe thử
Việc bố trí đôi loa CLX Art để nghe thử đòi hỏi bạn phải xem hướng dẫn sử dụng. Lời khuyên nên đặt cách xa tường khoảng 1 mét từ tường sau loa và khoảng 0,5 mét cách tường hai bên. Số giờ đánh rà nên là 100 giờ mới đảm bảo âm thanh có độ nhuyển và tái tạo chi tiết các dải tần âm thanh.Phòng nghe rộng chừng 50m2 . Đĩa nhạc để thử là gồm đĩa giao hưởng, một đĩa Blue,Jaz. Phối ghép đôi loa này là bộ Pre/Power DM của Unico, công suất 160W/kênh. Đây là ampli hybrid chạy sò Mosfet tầng công suất và bóng đèn cho tầng tiền khuếch đại. Sau khi cân chỉnh đúng bài bản theo hướng dẫn, chúng tôi bắt đầu đặt tâm trí của mình thoải mái nhất để nghe.Những nốt nhạc đầu tiên đến với chúng tôi thật nhẹ nhàng và cảm giác thật lạ. Nó giống như lần đầu bạn bước xuống một phi trường của một đất nước khác, chuẩn bị đón nhận những điều mới lạ nhưng tâm trí chưa định hình đâu là lạ đâu là quen. Nếu ngay tức thì đưa ra một nhận xét thì đó chỉ là sự tinh tế của thanh âm và âm hình khá rõ. Nghe hết một bản giao hưởng và nghe qua một bản Blue quen thuộc nhất để đánh giá độ trung thực của khả năng tái tạo ở một đôi loa tĩnh điện. Nhận định chúng tôi lúc này là đôi loa này trình diễn nhạc giao hưởng thật tốt cả về âm hình và tầng âm (sound stage). Thuật ngữ tầng âm là để mô tả các lớp âm thanh trong dàn giao hưởng được phân định vị trí ngồi của nhạc công trình diễn. Khi ghi âm và phát lại, một dàn máy tốt sẽ cho phép người phân định khá rõ lớp âm này. Về mặt lý thuyết vì màng loa tĩnh điện siêu nhẹ nên khả năng đáp ứng mỗi đơn vị âm thanh với tốc độ nhanh gần như tức thì. Điều này thể hiện khá rõ khi nghe các bản nhạc có tiết tấu nhanh, các chi tiết về nhạc cụ được tái tạo. Chúng tôi thử nghe ở mức âm lượng lớn nhưng bản sắc không thay đổi và độ méo tiếng hầu như không nhận thấy.Về đánh giá tổng thể, đôi loa này cho âm thanh chi tiết, thanh thoát. Các dải trung cao thể hiện rất tốt, đặc biệt là dải trung rất rõ và tinh tế. Với dải trầm sẽ có một số người cho rằng nó không mạnh và không xuống sâu. Điều này đúng vì bản chất loa tĩnh điện khó tái tạo dải trầm xuống sâu. Chúng ta có thể khắc phục điểm này bằng cách trang bị loa subwoofer Descent i của Martin Logan nếu ai muốn nghe tiếng bass xuống dưới 50 Hz.Tóm lại, những gì chúng tôi mô tả trên đây để bạn đọc tham khảo. Nếu có dịp các bạn nên nghe thử, ít ra cũng cho phép mình trải nghiệm một dòng loa dù không mới với thế giới nhưng khá mới mẽ với audiophile Việt. Biết đâu một ngày đẹp trời, trong số các bạn lại sở hữu nó để có thể cho những nhận định tốt đẹp về đôi loa này!Giá tham khảo : 27.000 USDThông tin tham khảoNhững ưu điểm của loa tĩnh điệnVì màng loa tĩnh điện siêu nhẹ nên khả năng đáp ứng mỗi đơn vị âm thanh với tốc độ nhanh gần như tức thì. Khi màng loa hoạt động đó chính là được tác động trực tiếp bởi điện tử, không có thời gian trễ, giúp thưởng thức âm nhạc như ngồi trong rạp hát.Vì loa hoạt động không có thùng loa nên việc bị tác động từ thùng là không có, giúp thưởng thức âm thanh trung thực hơnĐôi khi có thể hiểu nó hoạt động như một loa toàn dải khi trên cùng một màng loa nó có thể tái hiện cả âm mid và treble một cách trọn vẹn nhất.Kỹ thuật CLS cho góc phát âm tập trung ít bị tán xạ âm từ vách phòng. Điều này giúp người nghe thưởng thức âm thanh trung thực, định vị rõ hơn về tầng âm đặc biệt khi nghe giao hưởng hoặc Jaz.Những nhược điểmVới công nghệ ngày nay, loa tĩnh điện hầu như loại bỏ những ưu tư từ người dùng lâu nay như bụi bám, rò điện, hay hỏng hóc không thể sửa. Có chăng là vì tái tạo tiếng trầm không tốt nên loa tĩnh điện vẫn dùng loa điện động màng giấy làm loa bass. Tuy nhiên việc phối ghép thế này vẫn cho phép người nghe thưởng thức âm thanh một cách trọn vẹn không có gì phiền phức cả. Tất nhiên việc cắm điện cho mỗi loa khi hoạt cũng đem đến cho người dùng chút phiền toái nhưng biết sao được vì nó là loa tĩnh điện mà! Có người lo rằng, sau một gian trên 5 năm sẽ căng lại màng loa vì sẽ bị giãn. Vấn đề này được bảo rằng sẽ không có chuyện đó. Với biên độ rung động cực nhỏ, lực đánh không thể làm giãn màng.Với những ai sợ em bé bị đị giật khi tiếp xúc, nhà hảng khẳng định là không. Không có gì nguy hiểm vì điện thế tuy cao nhưng dòng cực thấp. Tĩnh điện ở mặt loa thấp hơn 10 lần tĩnh điện ở màn hình tivi, LCD nên không có gì phải ngại khi chạm vào.
